Paul Kirschner pleit voor het gebruik van bewezen effectieve leermethoden
‘Dat je expert bent in zorg, betekent nog niet dat je kunt lesgeven’
Het vernieuwen van zorgonderwijs is goed, maar emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie Paul Kirschner verbaast zich over het feit dat experts vaak geen gebruikmaken van al bewezen technieken uit de cognitieve psychologie om te leren. ‘Stop met al die fabel-methodes.’
Een vakdocent die in zijn zorgberoep werkt met ‘evidence based’ wetenschap en ‘best practices’, maar in zijn onderwijs terugvalt op ‘wichelroede-methodes en homeopathie’, zoals Paul Kirschner het noemt. Met die uitspraak valt de internationaal erkende expert op het gebied van leren maar meteen met de deur in huis: ‘Ook al ben je doctor of hoogleraar in de zorg, dat betekent nog niet dat je weet hoe je onderwijs moet geven. Vaak geven zorgprofessionals les op de manier waarop zij zelf de stof hebben geleerd, of volgen ze de laatste trend in het onderwijs of volgens hun onderbuikgevoel. Die methoden werken meestal niet.’
Onderwijsgraad
Zelf kreeg Kirschner, geboren en getogen in New York, zijn onderwijsgraad bij het afronden zijn studie psychologie. ‘Maar toen ik voor de klas stond, frustreerde het me enorm dat een aantal van mijn leerlingen de stof maar niet konden snappen. Hoe ik het ook uitlegde. Niemand had me dan ook geleerd hoe ik moest onderwijzen. In 1973 besloot ik naar Amsterdam te vertrekken.’ Kirschner studeerde daar in 1979 af in de net nieuwe studierichting Onderwijspsychologie op hoe je teksten het leren beter kunt laten faciliteren. ‘Bijvoorbeeld door het inzetten van een bepaald typografie, illustraties en de opbouw van de tekst. Ook het vooraf stellen van kennis- of inzichtsvragen heeft invloed op hoe mensen de tekst lezen en dus ook wat en hoe zij leren. De wetenschap heeft veel voortgebracht over optimaal leren.’
Vlinder
Toch sijpelt die kennis maar mondjesmaat door naar het leslokaal. ‘Net zoals een vlinder vergeet dat hij ooit een rups was, vergeten experts nog weleens dat een student moet leren, en hoe moeilijk dat is. Daarnaast blijven scholen nog steeds gebruikmaken van onbewezen methoden als ‘ontdekkend leren’, multitasking, leerpiramides of geen feiten hoeven kennen. Stop daarmee!’ Goed, maar hoe moet het dan wél? ‘Gebruik bijvoorbeeld het boek Ten steps to complex learning’, raadt Kirschner aan. ‘Daarin staat beschreven, gebaseerd op wetenschappelijk inzichten, hoe je tot een curriculum en leerpad kunt komen voor complexe cognitieve vaardigheden.’
Op- en uitbouwen
Dat begint met de vraag wat iemand moet kunnen aan het einde van de studie en welke kennis en vaardigheden daarvoor nodig zijn. Kirschner: ‘Daarbij neem je cognitieve strategieën als uitgangspunt. Je begint met eenvoudige opdrachten en die bouw je steeds verder uit. Ondertussen geef je ondersteuning en richting. Bijvoorbeeld door na te denken over wat je vooraf vertelt en vraagt om je leerlingen te helpen hun gedachten te organiseren. Denk ook na over wat je achteraf doet, zodat de lesstof beklijft.
Net op tijd
Een voorbeeld is ‘net op tijd de juiste informatie geven’. ‘Stel dat je wilt leren hechten. Dan begin je met leren hoe iemand van een eenvoudige wond het bloeden stopt, de wond schoonmaakt en desinfecteert en dan hoe je moet hechten. Beheerst iemand de basis, dan kun je stappen toevoegen: bijvoorbeeld meer gecompliceerde wonden, maar ook kennis van materialen. Die uitleg en informatie geef je op het moment dat het nodig is. Om het leren te versterken, kun je verschillende media en werkvormen inzetten: hechten leer je niet alleen door het zelf te doen, maar ook over door verschillende technieken te lezen of door het voor te doen.’
Bijscholen
Daarom raadt Kirschner docenten aan om zich te scholen in onderwijs geven. ‘Je kunt expert zijn in de zorg, maar niet in lesgeven. Een auto rijden is niet hetzelfde als hem kunnen repareren. Bovendien maakt een (bij)scholing jouw lessen efficiënter, effectiever en bevredigender voor jezelf en je studenten. Het is fijn als studenten merken dat ze vooruitkomen met minder moeite en ze de stof niet als moeilijk ervaren. Dat geeft een docent ook meer voldoening. En neem jezelf serieus: als vakdocent heb je niet één, maar twee beroepen waarin je je moet blijven bekwamen.’
| Hoe te beginnen?
Voor wie morgen al het verschil wil maken, raadt Kirschner drie van zijn boeken aan. #1 ‘In ‘Op de schouders van reuzen’ (gratis) krijgen docenten inspirerende inzichten in de onderwijspsychologie: wat werkt en waarom én tien ‘doodzondes’ die aantrekkelijk en zelfs logisch klinken, maar niets doen.’ #2 Het boek‘How learning happens’ behandelt nog meer ‘reuzen’. ‘Hierin krijgen docenten inzicht in wat de belangrijkste wetenschappelijke ontdekkingen zijn op het gebied van leren en hoe zij die kunnen inzetten in de klas.’ #3 In‘Wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek’(gratis) krijgen docenten uitleg bij twaalf instructieprincipes om goed les te geven. |
Tekst: Naomi van Esschoten
