Een huiskamermedewerker die cliënten met dementie koffie inschenkt, een praatje met ze maakt, zodat ze zich prettiger voelen en minder roepgedrag vertonen. Een medewerkers die naast het bed van een cliënt zit die niet kan slapen. Het zijn voorbeelden van werkzaamheden die de Limburgse zorgorganisatie Sevagram voor nieuwe medewerkers creëerde. Sevegram kamp(te) net als andere zorgorganisaties met personeelstekorten en bedacht creatieve oplossingen om dat probleem te verminderen. ‘Er zijn zoveel mensen die passie hebben voor de zorg maar de juiste diploma’s missen om erin te werken’ licht Yvonne Huveneers, hoofd opleidingen toe. ‘Wij sturen ze niet weg. Maar we leiden ze intern op en bekijken waar we ze in het zorgproces kunnen inzetten.’

Accent op welzijn

Het accent van de nieuwe functies ligt op welzijn en niet op medische zorgtaken. Volgens Huveneers is enigszins loskomen van het medisch model noodzakelijk om de zorg in de toekomst te kunnen waarborgen. ‘Anders gaan we het niet redden. Dan blijven we te maken krijgen met de beperkingen van medewerkers die niet de juiste kwalificaties hebben om in de zorg te kunnen werken. Als je welzijn toevoegt aan zorg, krijg je een andere werk- en taakverdeling.’

Zorgassistent

Sevagram maakte pakketjes met trainings- en scholingscomponenten voor verschillende functies. Mensen hoeven daarbij niet naar school, leren veel in de praktijk en zijn inzetbaar aan het bed. Zo werd er een ‘middenfunctie’ gecreëerd tussen zorgondersteuner en helpende in: de zorgassistent. ‘Een zorgondersteuner raakt de cliënt bijvoorbeeld niet aan’ zegt Huveneers. ‘Maar een zorgassistent kan wel iets doen op dit vlak. Zoals helpen bij het wassen en aankleden van cliënten die stabiel zijn en een goede sta- en loopfunctie hebben. Of samen met een verzorgende de ADL doen. Voor die taak is het niet meer nodig om twee verzorgenden in te zetten.’

Impactmakerprijs

Inmiddels werken er door deze interventie zeshonderd extra medewerkers bij de organisatie. Volgens Huveneers is beslist te merken dat er minder personeelstekorten zijn. ‘Maar dat betekent niet  dat ons probleem is opgelost. We hebben nog steeds tekorten, ze zijn alleen minder groot.’ Bovendien komen er binnenkort nog meer medewerkers bij. Want in juni zwaaien de eerste twaalf medewerkers af van de anderhalfjarige opleiding welzijnsverzorgende die Sevagram samen met Gilde Opleidingen (ROC) en Stichting Koraal (gehandicaptenzorg) opzette. Deze functie is gepositioneerd tussen helpende (niveau 2) en verzorgende IG (niveau 3). De organisatie won er afgelopen maart de Impactmakerprijs 2022 mee. Huveneers: ‘Wij merkten dat de kloof tussen deze twee functies groot is. Helpenden die de opleiding verzorgende willen doen, kost dat veel inspanning. En er is veel uitval. Terwijl de ambitie er wel is.’

Andere blik

In de nieuwe opleiding zijn de grootste struikelblokken weggelaten: de vakken Nederlands, wiskunde en maatschappijleer. Daarnaast leert de welzijnsverzorgende met een andere blik naar de cliënt kijken. Als voorbeeld geeft Huveneers het vervangen van een urineopvangzak. ‘Een verzorgende zal die vervangen als de zak bijna vol is. Een welzijnsverzorgende verwisselt deze zodra er urine in zit. Een zak met inmiddels koude urine aan het been is namelijk niet fijn voor de cliënt.’

Strubbelingen?

Zullen de verschillen in visie en inzicht van de welzijnsverzorgende niet leiden tot strubbelingen in de organisatie? Huveneers denkt dat dat wel meevalt. ‘Wij hopen juist op een kruisbestuiving. Het is ook de bedoeling dat de welzijnsverzorgenden een presentatie geven aan het team over wat hun functie inhoudt en hoe zij tegen dingen aankijken.’ Overigens erkent Huveneers dat het inpassen van de nieuwe functies niet makkelijk is geweest en dat er diverse hobbels genomen moesten worden. ‘Medewerkers zaten niet te wachten op mensen zonder diploma’s. “Geef mij maar een verzorgende, daar weet ik wat ik aan heb” was vaak het antwoord.’

Niet van bovenaf

In het begin was het hard werken maar nu begint het systeem zijn vruchten af te werpen, volgens Huveneers. Medewerkers moesten wennen. Maar wat vooral belangrijk is geweest, is dat de teams zelf kunnen bedenken waar ze de nieuwe medewerkers (voor) inzetten. Huveneers: ‘Helemaal in het begin werd dat van boven opgelegd. Maar dat werkte niet. We hebben nu een methodiek ontwikkeld waarmee we de teams laten meedenken. Ze denken stapje voor stapje mee over welke taken ze kunnen delegeren zodat ze zelf meer tijd krijgen voor de werkzaamheden die ze absoluut zelf willen doen en hun specialisme vereist. Het leuke is dat dat niet voor alle teams en doelgroepen hetzelfde is.’

Geschreven door: Sigrid Starremans.

Meer over opleiden & ontwikkelen in de zorg? Bekijk ons kenniscentrum voor opleiden & ontwikkelen.

Artikelen over opleiden & ontwikkelen in de zorg in jouw mailbox? Meld aan voor onze nieuwsbrief voor leerhuizen in de zorg of kies voor de nieuwsbrief van Zorgonderwijsvernieuwers.