Hoe is het idee voor dit project ontstaan?
“Als docent ben ik al jaren lid van de werkgroep Blendend Learning van de opleiding Verloskunde en het domein Zorg en Welzijn van Zuyd Hogeschool. De leden van de werkgroepen zijn op dit gebied een beetje de voorlopers en we willen andere collega’s graag enthousiasmeren. We zetten in op een betere afstemming van leeractiviteiten en een doordachte inzet van onderwijstechnologie binnen de opleidingen. We doen dat omdat wij willen dat studenten echt actief aan de slag gaan met hun leerstof, maar ook om een stukje flexibilisering aan te brengen, waardoor studenten onafhankelijk van plaats en tijd kunnen studeren. Technologie kan daaraan een hele mooie bijdrage leveren.
Het idee voor dit blended onderwijsontwerp komt voort uit de urgentie die we als onderwijsinstelling ervaren om onze studenten goed en competent te kunnen laten afstuderen. We krijgen er in de praktijk steeds vaker mee te maken dat studenten de vereiste verrichtingen om af te studeren, bepaald door het ministerie van VWS, niet binnen de gestelde termijn van vier jaar halen.”
Hoe komt het dat studenten het zetten en hechten van een episiotomie in de praktijk minder kunnen oefenen?
“Studenten lopen ongeveer 40 procent van hun opleiding stage in het werkveld. We zien dat vooral in de eerste lijn, dus in de verloskundigenpraktijk, het aantal indicaties voor het zetten van een episiotomie veel minder is geworden. Studenten zijn dus afhankelijk om deze vaardigheid te leren en te oefenen in een klinische setting van een ziekenhuis. Maar in het ziekenhuis zijn het niet alleen de verloskunde studenten die daar stage lopen. Ook bijvoorbeeld arts-assistenten en coassistenten werken hier om deze vaardigheden te leren. Er zijn dus minder leermomenten.”
Als studenten die handelingen niet geoefend hebben, kunnen ze dus ook niet afstuderen?
“Dat klopt. Het leidt tot studievertraging en mogelijk ook tot studie-uitval. Dat is niet wenselijk voor studenten en onderwijsinstellingen, maar ook niet voor het werkveld dat verwacht dat er elk jaar zoveel studenten afstuderen en het werkveld betreden. Dat aantal is ook gebaseerd op het numerus fixus dat opleidingen hebben, waarbij is vastgesteld hoeveel studenten we jaarlijks mogen aannemen. De verwachting is dan toch dat die studenten na vier jaar afstuderen om zorg te kunnen leveren in de praktijk. Als opleiding staan we dus voor een behoorlijke uitdaging om het voor elkaar te krijgen dat onze studenten op een andere manier toch die verrichtingen kunnen oefenen en daardoor alsnog kunnen afstuderen. Vanuit dat probleem en die urgentie zijn we als samenwerkende opleidingen Verloskunde samen met de KNOV (Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen, red) in gesprek gegaan met het ministerie van VWS om handelingen verricht in een gesimuleerde omgeving ook mee te tellen voor de opleidingsvereisten. Dat zou betekenen dat ze aan het einde van die vier jaar een of twee van die verrichtingen op school moeten laten toetsen om alsnog te kunnen afstuderen. Vandaar dat we nu financiële ondersteuning van SURF krijgen om dit project te doen.”
Hoe komt die virtual reality eruit te zien?
“We willen een echte beroepsauthentieke situatie nabootsen, dus een ziekenhuissetting of een thuissetting waarin studenten de vaardigheden kunnen oefenen. We proberen die virtuele omgeving dus zo goed mogelijk na te bootsen, waardoor de student ook echt het beleid moet bepalen vanuit: wat gebeurt er nu, wat gebeurt er dan en wat is de volgende stap. In die omgeving moeten ze laten zien dat ze klinisch kunnen redeneren.”
Gaan studenten in die virtuele omgeving ook daadwerkelijk met schaar en pincet aan de slag?
“Op dit moment zitten we nog in de verkennende fase en gaan we uit van virtual reality waarbij je dus een bril op hebt en alles in een virtuele omgeving waarneemt. Als je het hebt over het gebruik van een schaar en pincet dan zitten daar technisch nog wel wat uitdagingen in. We moeten nog uitzoeken of dat technisch wel goed genoeg kan met virtual realitiy. We kunnen anders ook de mogelijkheden van mixed reality verkennen. Dan zou je bijvoorbeeld een simulatie kunnen projecteren op een fantoom, een pop die we ook voor vaardigheidsonderwijs gebruiken, en daarop kunnen oefenen. Je zou de simulatie daar als het ware overheen kunnen leggen. Je leert dan dus van de simulatie, maar je hebt wel een echte pop waarop je de handelingen moet toepassen en toetsen. We weten nog niet welke keuze we daarin maken. Dat moet tijdens het project nog allemaal uitgekristalliseerd worden. Volgende keer kan ik je vertellen welke keuze we gemaakt hebben. Daarover wil ik me eerst laten adviseren door mensen die daar meer ervaring mee hebben.”
Wie werken er aan het project mee en wanneer verwacht je dat het ontwerp klaar is?
“We doen dit project samen met de opleidingen Verloskunde van Hogeschool InHolland en Hogeschool Rotterdam. Binnen Hogeschool Zuyd werken we ook samen met de opleidingen Communicatie en Multimediadesign en de opleiding Engineering. Zij hebben veel kennis over de technische kant maar ook van virtuele simulatie, dus: hoe we het met elkaar moeten vormgeven. Vanuit de opleiding Verloskunde denken we mee over de inhoud: hoe moet het scenario eruit zien, hoe gaat dat met een dergelijke bevalling en waar moeten we allemaal aandacht voor hebben in die virtuele omgeving?
We beginnen om samen met de studenten van deze opleidingen een prototype te ontwikkelen. Dat gaan we dan testen met een aantal studenten en docenten van de opleidingen Verloskunde. Vervolgens gaan we dat prototype samen met een extern softwarebedrijf doorontwikkelen. Het is de bedoeling dat we een blended onderwijsaanbod, inclusief virtual reality, in het academiejaar 2023-2024 implementeren in het curriculum van de drie verloskundige opleidingen Dus dan gaan de eerste studenten – dan hebben we het over circa 55 á 60 studenten per opleidingsplaats – met deze technologie leren en werken. Het lectoraat Professionalisering van het Onderwijs van Zuyd Hogeschool ondersteunt ons bij de evaluatie van de implementatie.
En ondertussen dromen we alweer een beetje groter. We hebben het nu over het zetten en hechten va episiotomieën, maar er zijn natuurlijk meerdere vaardigheden die mogelijk geschikt zijn om in een virtuele simulatie te leren en oefenen.”
Tekst Ellen Smink
