Het opzetten van leerwerkplaatsen waar meerdere studenten tegelijk worden opgeleid. Verpleegkundigen die niet alleen opleiden maar ook openstaan om zelf te leren van de stagiaires. Het zijn belangrijke elementen van het grootschalige verandertraject Toekomstgericht en Krachtig Opleiden, dat het Spaarne Gasthuis vorig jaar inzette. ‘Om dit project in zijn geheel te verwezenlijken, hebben we vijf jaar uitgetrokken,’ vertelt programmamanager Lucienne Samuels. ‘Het gaat om een cultuurverandering. Er zijn wijzigingen nodig op vele niveaus.’

Accent verpleegkundige beroepsgroep

Het traject is gericht op het opleiden van studenten verpleegkunde, de medisch ondersteunende beroepen en de vervolgopleidingen. Denk aan OK-assistenten en IC-verpleegkundigen. ‘De Academie is natuurlijk veel breder georiënteerd als het om onderwijs voor medewerkers gaat’ licht Bärbel Pieroth, hoofd leren en ontwikkelen toe. ‘We verzorgen ook onderwijs voor het eigen zorgpersoneel en de ondersteunende diensten. Dat we in dit project de focus leggen op het opleiden van de verpleegkundige beroepsgroep heeft te maken met de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de onderwijswereld.’

Schuring productie en opleiding

Dat er een groot tekort is aan verpleegkundigen, is iedereen die in de zorg werkt bekend. ‘Wij zien dat we niet genoeg opleiden’ vertelt Pieroth. ‘De uitstroom is te laag. Dat geldt ook voor de beroepsopleidingen. Dat komt, onder andere, doordat er te weinig tijd is om op te leiden waardoor afdelingen vaker leerlingen weigeren. Bovendien moeten ze de leerlingen zelf betalen. Nu is er vaak een schuring tussen opleiden en productiedraaien.’

Met het opzetten van leerwerkplaatsen vinden leren en werken tegelijkertijd plaats. Pieroth: ‘Op die manier kun je meer leerlingen opleiden. Dan kunnen bijvoorbeeld drie leerlingen met één verpleegkundige mee op pad gaan om die dag bepaalde handelingen aan te leren.’

Bovenformatief opleiden

Om de financiële obstakels voor het aannemen en begeleiden van leerlingen te verkleinen, wordt gezocht naar mogelijkheden om leerlingen bovenformatief op te leiden. ‘Wij willen heel graag dat er een centraal budget komt voor het financieren van de leerlin’ licht Pieroth toe. ‘Dan zetten de afdelingen de leerlingen minder in om de werkdruk te verlagen en komt er meer ruimte voor het leerproces.’

Autonomer leerproces

Het creëren van leerwerkplaatsen heeft echter niet alleen praktische redenen. Het is een andere manier van opleiden die beter aansluit bij de huidige student en de recente leertheorieën. ‘Een op een opleiden, is niet meer van deze tijd,’ meent Pieroth. ‘Studenten willen niet meer bij de hand worden genomen door een verpleegkundige die voordoet hoe het moet. Ze willen meer met en van elkaar leren. Waar wij naar streven is dat de student zijn leerproces autonomer vormgeeft’ vervolgt ze. ‘Dat niet de opleider maar de student zelf aan het begin van de dag aangeeft, wat hij wil leren en daar op het einde van de dag feedback op krijgt. Dan wordt leren een leuker, actiever proces waarin je meer met elkaar communiceert. Bovendien is het bekend dat autonomie een belangrijke voorwaarde is voor het ervaren van werkplezier.’

Werken en leren integreren

Een ander doel is dat verpleegkundigen niet alleen opleiden maar zelf ook van de student leren. ‘Als je als verpleegkundige twintig jaar geleden bent opgeleid, hoor je echt wel eens wat nieuws van studenten’ zegt Samuels. ‘We willen werken en leren veel meer integreren. De leerwerkplaatsen zijn geen afgescheiden laboratoriums maar afdelingen waar verpleegkundigen samen met studenten de patiëntenzorg doen. Ook willen we theorie en praktijk meer op elkaar laten aansluiten. We zijn nu in gesprek met de scholen om de samenwerking te versterken.’

Best practices

Het veranderproject vraagt wijzigingen op allerlei vlakken. ‘Je komt niet zomaar van A naar B’ zegt Pieroth. ‘We hebben veel onderzoek gedaan voordat we dit project startten. We hebben de literatuur bestudeerd maar met name ook in andere ziekenhuizen gekeken hoe het opleiden daar is vormgegeven. Vooral met het ETZ in Tilburg hebben we veel contact omdat ze daar al een aantal jaar werken met leerafdelingen. We gaan zelf niet opnieuw het wiel uitvinden maar kijken vooral naar de best practices.’ Een belangrijke voorwaarde voor het slagen van het project is dat de andere manier van opleiden samen met de zorg wordt vormgegeven’ vervolgt Samuels. ‘Daarbij zijn de behoeften en de drijfveren van de werk- en praktijkbegeleiders het uitgangspunt.’

Visie nog niet definitief

Alle bevindingen en conclusies worden verwerkt in de visie op leren, die nog niet definitief is. ‘De visie is een levend document, dat niet vastligt’ verklaart Samuels. ‘Inmiddels is er een aantal leerafdelingen actief maar we zitten deels ook nog in de ontwerpfase.’ Pieroth: ‘Opschrijven wat ons mooi en goed lijkt, vind ik niet uitdagend. Een visie moet bewegen en vloeibaar zijn. Geduld hebben, is erg belangrijk in dit proces. En gelukkig zijn de reacties op de veranderingen over het algemeen zeer positief. Veel medewerkers slaken een zucht van verlichting en zeggen: “Eindelijk krijgt opleiden eens voldoende aandacht.”

Geschreven door: Sigrid Starremans.

Meer over opleiden & ontwikkelen in de zorg? Bekijk ons kenniscentrum voor opleiden & ontwikkelen.

Artikelen over opleiden & ontwikkelen in de zorg in jouw mailbox? Meld aan voor onze nieuwsbrief voor leerhuizen in de zorg.