Wat is intrinsieke motivatie?
Intrinsieke motivatie ontstaat wanneer iemand iets doet vanuit oprechte interesse of voldoening, zonder dat er externe beloningen tegenover staan. Het plezier zit in de activiteit zelf, zoals muziek maken, schrijven of sport beoefenen puur om de ervaring. Volgens de American Psychological Association gaat het om motivatie die voortkomt uit het plezier in de activiteit zelf, niet om een externe beloning zoals geld of erkenning.
Psychologen Richard Ryan en Edward Deci omschrijven intrinsieke motivatie als de aangeboren drang om nieuwe dingen te ontdekken, te leren en eigen capaciteiten te ontwikkelen. Dit sluit aan bij de ervaring van ‘flow’ die Mihaly Csikszentmihalyi beschrijft: volledig opgaan in een activiteit, waarbij tijdsbesef vervaagt en men zich diep betrokken voelt.
Zelfdeterminatietheorie: de basis van intrinsieke motivatie
De zelfdeterminatietheorie van Ryan en Deci biedt een raamwerk voor het begrijpen van motivatie. Deze theorie stelt dat drie psychologische basisbehoeften aan de basis liggen van intrinsieke motivatie:
Autonomie
Het gevoel dat je vrijwillig en zelfstandig keuzes kunt maken. Wanneer mensen het idee hebben dat ze zelf bepalen hoe en wanneer ze iets doen, stijgt de motivatie.
Competentie
De overtuiging dat je ergens goed in bent of beter kunt worden. Een taak die past bij je vaardigheden én uitdaging biedt, bevordert betrokkenheid.
Verbondenheid
De ervaring dat je erbij hoort en dat je activiteiten betekenis hebben voor jezelf én anderen. Een gevoel van verbondenheid of ‘erbij horen’ versterkt de motivatie.
Wanneer deze drie elementen aanwezig zijn, stijgt de kans op intrinsieke motivatie aanzienlijk.
Intrinsiek versus extrinsiek gemotiveerd gedrag
Het verschil uitgelegd
- Intrinsiek gemotiveerd gedrag: uitgevoerd omdat het plezierig of zinvol is.
- Extrinsiek gemotiveerd gedrag: uitgevoerd omwille van een externe beloning of om straf te vermijden.
Toch zijn mensen zelden puur intrinsiek of extrinsiek gemotiveerd. Vaak speelt een combinatie van beide een rol. Ryan en Deci ontwikkelden een motivatiecontinuüm, van geen motivatie (amotivatie) tot volledig geïntegreerde motivatie, waarbij externe doelen zijn verinnerlijkt.
Vier herkenbare voorbeelden van motivatievormen
- Externe motivatie: Een kind dat naar muziekles gaat omdat de ouders dat willen, niet uit eigen wil.
- Introjectie: Iemand gaat naar een verplicht evenement omdat hij zich anders schuldig voelt.
- Identificatie: Een werknemer blijft een baan uitoefenen omdat inkomen belangrijk is, ook al is het werk zelf niet boeiend.
- Integratie: Iemand eet gezond en spaart geld omdat dit past bij het eigen waardenbeeld, niet omdat de activiteit zelf leuk is.
Hoe kun je intrinsieke motivatie versterken?
Hieronder zes manieren om intrinsieke motivatie te stimuleren:
1. Autonomie ondersteunen
Kies manieren die bij je passen. Bijvoorbeeld: kies een bewegingsvorm die je leuk vindt, zoals fietsen in plaats van hardlopen.
2. Niveau van uitdaging aanpassen
Zorg dat een taak niet te makkelijk of te moeilijk is. Dit houdt de activiteit interessant en uitdagend.
3. Sociale verbondenheid zoeken
Sluit je aan bij anderen met vergelijkbare doelen. Denk aan sportclubs of online gemeenschappen.
4. Activiteit koppelen aan persoonlijke waarden
Breng je waarden in kaart en onderzoek hoe een bepaalde activiteit daarbij aansluit. Zo vergroot je de persoonlijke relevantie.
5. Belemmeringen wegnemen
Vermoeidheid, stress of conflicterende doelen kunnen motivatie ondermijnen. Herken en verminder deze obstakels waar mogelijk.
6. Beloningen zorgvuldig inzetten
Onderzoek toont aan dat directe beloningen de motivatie soms kunnen versterken, mits deze aansluiten bij de activiteit (bijv. feedback of erkenning kort na de prestatie).
Wat zijn de voordelen van intrinsieke motivatie?
Onderzoek wijst uit dat intrinsiek gemotiveerde personen onder andere:
- Mentaal gezonder zijn (minder angst en somberheid, meer levenskwaliteit)
- Betere leefgewoonten ontwikkelen (gezonde voeding, stoppen met roken, bewegen)
- Meer doorzettingsvermogen tonen
- Hogere kwaliteit leveren in werk en studie
- Tevredener zijn met hun werk
Een grootschalige analyse door Cerasoli et al. (2014) liet zien dat intrinsieke motivatie sterk samenhangt met kwaliteit van prestaties, terwijl extrinsieke motivatie eerder kwantiteit voorspelt.
Samenspel van intrinsieke en extrinsieke motivatie
Hoewel intrinsieke motivatie veel voordelen biedt, betekent dat niet dat extrinsieke motivatoren geen rol mogen spelen. Recent onderzoek toont aan dat een combinatie van beide juist gunstig kan zijn. Zo kan erkenning op het werk, mits passend en persoonlijk, bijdragen aan creativiteit en innovatie.
Het is daarom waardevol om een balans te vinden tussen innerlijke drijfveren en externe aanmoediging.
Tot slot
Intrinsieke motivatie is gebaseerd op wat we waardevol en plezierig vinden. Door aandacht te besteden aan autonomie, competentie en verbondenheid, kunnen we deze motivatie versterken. Zowel in onderwijs, werk als persoonlijke doelen loont het om activiteiten te kiezen die passen bij wie we zijn, in plaats van alleen te reageren op beloningen van buitenaf.
