In het beroepsonderwijs binnen de zorgsector groeit het besef dat ondersteuning van neurodivergente medewerkers belangrijk is. Toch blijft de specifieke positie van neurodivergente leidinggevenden vaak onderbelicht. Een werkomgeving die ook hen ondersteunt, kan leiden tot vernieuwend leiderschap en een gezond werkklimaat.

Wat zijn neurodivergente leiders?

Wat betekent neurodivergent?

De term neurodivergent verwijst naar mensen van wie het brein op een andere manier werkt dan wat vaak als ‘neurotypisch’ wordt beschouwd. Dit kan betrekking hebben op onder meer ADHD, autisme, dyslexie, dyspraxie, of Tourette. Deze verschillen zijn geen stoornissen in de traditionele zin, maar variaties in cognitieve verwerking, informatieverwerking en gedrag.

Neurodivergente leiders

Een neurodivergente leider is iemand in een leidinggevende positie die zich herkent in één of meer vormen van neurodiversiteit. Zij brengen vaak unieke inzichten, denkpatronen en benaderingen mee die kunnen bijdragen aan innovatie, probleemoplossing en het versterken van teams. Tegelijkertijd kunnen zij in de praktijk obstakels tegenkomen doordat veel organisaties onbewust uitgaan van een neurotypische standaard voor leiderschap.

Het erkennen en ondersteunen van deze diversiteit is niet alleen een kwestie van gelijkwaardigheid, maar ook een kans om nieuwe perspectieven in het onderwijs en de zorgsector aan te boren.

Ruimte voor neurodiversiteit in leiderschap

Veranderende kijk op leiderschapskwaliteiten

Traditionele leiderschapsmodellen leggen vaak de nadruk op extraversie, directe communicatie en besluitvaardigheid. Deze eigenschappen sluiten niet altijd aan bij de talenten van neurodivergente leidinggevenden, die juist kunnen uitblinken in diepgaand analyseren, creatieve oplossingen en systematisch denken.

Door leiderschap te beoordelen op aspecten zoals teamevenwicht, duurzame resultaten en onderlinge samenwerking, kunnen organisaties meer recht doen aan uiteenlopende stijlen van leidinggeven.

De impact van maskeren

Veel leidinggevenden met een neurodivergente achtergrond voelen druk om zich aan te passen aan conventionele verwachtingen. Dit kan leiden tot overbelasting, vooral wanneer er geen ruimte is voor aanpassingen in de manier van werken of communiceren. Een cultuur die ruimte biedt aan verschillende manieren van denken en werken, bevordert niet alleen welzijn, maar ook teamfunctioneren.

Aandacht voor individuele werkbehoeften

Maatwerk als uitgangspunt

Ondersteuning begint bij luisteren. Wat de ene leidinggevende helpt, kan voor de ander juist belemmerend zijn. Of het nu gaat om het gebruik van specifieke software, een prikkelarme werkplek of flexibiliteit in werktijden: het gesprek hierover is essentieel.

Het aanbieden van individuele coaching biedt ruimte voor reflectie, praktische oplossingen en het verbeteren van communicatie binnen het team. Zo kunnen leidinggevenden zelf regie houden over hun werkproces.

Flexibiliteit in de praktijk

Soms hebben mensen baat bij het plannen van intensieve taken op momenten dat zij zich het meest geconcentreerd voelen. Door teamafspraken hierop af te stemmen, wordt de kwaliteit van het werk bevorderd. Ook afspraken over rustmomenten na drukke interacties dragen bij aan herstel en behoud van energie.

Onderlinge ondersteuning en veiligheid

Peer support als versterkende factor

Leidinggeven kan een eenzame taak zijn. Het opzetten van begeleidingsgroepen waarin neurodivergente leidinggevenden ervaringen uitwisselen, kan bijdragen aan het gevoel van erkenning en vertrouwen.

Dergelijke netwerken zorgen voor een veilige ruimte om open te spreken over behoeften, grenzen en successen. Ook andere leidinggevenden in de organisatie kunnen hier leren over diverse vormen van leiderschap, wat bijdraagt aan onderlinge steun en begrip.

Normaliseren van verschillen

Door ervaringen te delen, leren mensen dat er meerdere manieren zijn om leiding te geven. Dit helpt om maskergedrag te verminderen en versterkt de acceptatie van uiteenlopende werkstijlen. Het normaliseren van neurodiversiteit binnen leidinggevende functies maakt organisaties robuuster en mensgerichter.

De rol van de organisatie

Cultuur begint bij de top

Een open houding ten aanzien van neurodiversiteit hoort niet alleen thuis in beleid, maar in het dagelijkse gedrag van leidinggevenden en bestuurders. Wanneer de top van de organisatie zichtbaar ruimte maakt voor diverse vormen van leiderschap, straalt dit af op de hele organisatie.

Onderzoek laat zien dat mentale druk en uitval onder medewerkers toeneemt. Neurodivergente professionals lopen hierbij extra risico. Door te investeren in aanpassing, bewustwording en ondersteuning, ontstaat een werkomgeving waar mensen zich willen blijven inzetten.