Zelfinzicht als vertrekpunt voor groei
In het jeugdvoetbal staat plezier en ontwikkeling centraal. Spelers tussen de 10 en 13 jaar krijgen via eenvoudige middelen, zoals het stoplichtformulier, ruimte om hun eigen leerproces onder de loep te nemen. Dit gebeurt in een veilige omgeving waarin zij aangeven wat goed gaat, wat beter kan en wat ze graag willen leren. De methodiek stimuleert jonge sporters om in eigen woorden te benoemen hoe ze hun trainingen, wedstrijden en samenwerking ervaren.
Net als in voetbalopleidingen hebben ook zorgprofessionals baat bij een cultuur waarin zelfreflectie wordt gestimuleerd. Juist door op vaste momenten stil te staan bij persoonlijke ervaringen en leerwensen, ontstaat ruimte voor duurzame ontwikkeling.
Het stoplichtformulier: laagdrempelig reflecteren
Het stoplichtformulier is een hulpmiddel dat werkt met drie kleuren:
- Groen: dingen die goed gaan, waar de speler blij van wordt.
- Oranje: zaken die oké zijn, maar waar verbetering mogelijk is.
- Rood: punten die als lastig worden ervaren of waar nog ontwikkeling nodig is.
Spelers mogen zelf bepalen welke kleuren ze gebruiken en hoe uitgebreid ze toelichten wat ze ervaren. Dat voorkomt dat het reflecteren als een verplichting voelt. Deze open vorm zorgt voor eigenaarschap en geeft inzicht in beleving en motivatie.
Een vergelijkbare benadering kan ook in de zorg worden toegepast. Door met zorgmedewerkers periodiek een reflectief gesprek te voeren op basis van een visueel hulpmiddel, wordt hun stem beter gehoord en krijgen leidinggevenden zicht op wat leeft binnen het team.
Het gesprek: ruimte voor dialoog en wederkerigheid
Het ontwikkelgesprek is geen beoordeling maar een open dialoog. Er worden vragen gesteld als:
- Wat vind je leuk aan je werk?
- Wat lukt goed?
- Waar zou je jezelf verder in willen verdiepen?
- Wat heb je daarvoor nodig?
De speler (of medewerker) krijgt ruimte om te benoemen waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt op het formulier. De trainer of coach biedt ondersteuning, zonder direct te sturen of te corrigeren. Ook wordt actief gevraagd om feedback richting de begeleider: “Wat kan ik doen om jou beter te ondersteunen?”
Dit gelijkwaardige gesprek bevordert vertrouwen en stimuleert een lerende houding. In de zorg, waar teams onder druk staan en feedback vaak functioneel is, kan deze benadering bijdragen aan een beter werkklimaat.
Periodieke reflectie als vast onderdeel van de leerroute
Het formulier is geen eenmalig document, maar een terugkerend hulpmiddel gedurende het seizoen. Bij de start, rond de winterstop en op informele momenten wordt opnieuw gekeken hoe iemand zich ontwikkelt. Dat maakt groei zichtbaar en stimuleert een open leerhouding.
In de zorg zou een vergelijkbare planning kunnen helpen bij het borgen van ontwikkelmomenten, zodat opleiden niet verdwijnt tussen de dagelijkse werkzaamheden. Kortere, informele gesprekken dragen bij aan het versterken van het onderlinge contact.
Tot slot
Wat het voetbal laat zien, is dat opleiden niet begint bij lesstof, maar bij de persoon zelf. Door jonge spelers eigenaarschap te geven over hun leerproces, ontstaat ruimte voor echte ontwikkeling. De zorg kan deze werkwijze toepassen door medewerkers actief te betrekken bij hun groei, met laagdrempelige reflectiemiddelen, gespreksmomenten zonder beoordelend karakter, en aandacht voor de menselijke kant van leren.
