Inzicht in leren: Waarom kennis soms niet blijft hangen

Het komt vaak voor dat mensen jarenlang studeren en toch moeite hebben om hun kennis in de praktijk te brengen. Of ze volgen een training, maar zodra het probleem verandert, weten ze niet meer wat te doen. Deze situaties komen voort uit een onvolledig begrip van het leerproces.

Om te begrijpen waarom dit gebeurt, moeten we eerst kijken naar de verschillende vormen van kennis.

De drie lagen van kennis

Leren is meer dan alleen feiten onthouden. Er zijn drie kennisniveaus die samen het leerproces vormen:

• Theoretische basis: De fundamenten en principes van een onderwerp.
• Denkproces: De manier waarop je die theorie toepast op een situatie.
• Praktische toepassing: Het gebruiken van kennis in een realistische context.

Een leerproces is pas afgerond als iemand in staat is om de theorie om te zetten in praktijk, met een logisch denkpad ertussen.

Waarom leren vaak tekortschiet

Schoolkennis zonder praktijk

Studenten leren vaak de theorie, maar als ze deze niet oefenen of de toepassing niet begrijpen, kunnen ze die kennis niet gebruiken in het echte leven.

Training zonder diepgang

Bij trainingen of tutorials ligt de nadruk vaak op directe toepasbaarheid. Maar zonder theoretisch begrip is het moeilijk om deze kennis aan te passen aan een nieuwe context.

Theorie én praktijk, maar toch geen grip

Sommige mensen begrijpen de theorie en kunnen het ook toepassen, maar als het probleem complexer wordt, lopen ze vast. Dat komt doordat het denkproces ontbreekt – het bruggetje tussen de twee.

Je leerproces verbeteren

De sleutel tot beter leren is weten welk deel je mist:

Ontbreekt de theorie?

Verbreed je basiskennis door academische bronnen of verdieping in complexe concepten. Deze kennis verandert zelden en blijft dus lang waardevol.

Ontbreekt de praktijk?

Zoek naar voorbeelden, werkmethodes en oefen actief. Praktische kennis verandert regelmatig, dus blijf up-to-date.

Ontbreekt het denkproces?

Breng je gedachtegang in kaart. Mindmaps of probleemanalyse-documenten helpen je om verbanden te leggen en alternatieven te overwegen. Het denkproces leer je meestal niet op school, en het vereist oefening en reflectie.

Drie manieren van leren: welke past bij jou?

Bottom-up

Je begint bij de theorie en werkt naar de praktijk toe. Dit is gebruikelijk in het onderwijs. Nadeel: het mist context, waardoor de theorie vaak abstract blijft.

Top-down

Je begint bij praktijkervaring en zoekt daarna de achterliggende theorie. Dit zie je vaak in trainingen. Nadeel: je basis is zwak, wat problemen geeft bij afwijkende situaties.

‘Connect the Dots’-methode

Deze benadering combineert beide. Je start bij een concrete situatie, zoekt de onderliggende theorie en bedenkt hoe deze in de praktijk past. Zo leg je de nadruk op het denkproces, en verbind je alle drie de kennisniveaus op een natuurlijke manier.

Kies het juiste leermateriaal

Iedereen leert anders. Er zijn vier leerstijlen:

• Visueel: Kijkt graag naar diagrammen, schema’s of video’s.
• Auditief: Luistert liever naar uitleg of podcasts.
• Lees/Schrijf: Heeft voorkeur voor geschreven tekst.
• Kinesthetisch: Leert door te doen en te ervaren.

Ken je leerstijl en kies materiaal dat daarbij aansluit. Zo vergroot je je leerrendement zonder dat je harder hoeft te werken.