Generatie Z brengt nieuwe uitdagingen mee in het onderwijs en de praktijkopleidingen. Naast hun unieke sterke punten, zoals een sterke affiniteit met technologie en een innovatieve mindset, ervaren docenten en praktijkopleiders vaak moeite met het stimuleren van verantwoordelijkheid en eigenaarschap bij deze groep. Waar komt dit gebrek vandaan, en wat kun je als opleider doen om hen hierbij te helpen? Dit artikel biedt inzicht in de oorzaken en praktische tips, specifiek gericht op de zorgsector.
Oorzaken van een gebrek aan verantwoordelijkheid en eigenaarschap
1. Overmatige begeleiding in opvoeding en onderwijs
Generatie Z is vaak opgegroeid met ouders en leraren die hen strak begeleidden en problemen voor hen oplosten. Hierdoor hebben ze minder kansen gehad om zelfstandig beslissingen te nemen en verantwoordelijkheid te dragen.
Voorbeeld:
Een stagiair in een verzorgingstehuis belt direct zijn begeleider bij een klein probleem, zoals een vergeten medicijnvoorraad, in plaats van zelf naar een oplossing te zoeken.
2. Faalangst en prestatiedruk
Deze generatie voelt een grote druk om te presteren en maakt fouten liever niet zichtbaar. Dit kan ertoe leiden dat ze verantwoordelijkheid uit de weg gaan om kritiek te vermijden.
Voorbeeld:
Een student verpleegkunde stelt het uitvoeren van een risicovolle handeling, zoals injecteren, uit omdat hij bang is fouten te maken en negatieve feedback te krijgen.
3. Afhankelijkheid van technologie
Door de constante beschikbaarheid van digitale hulpmiddelen, zoals apps en zoekmachines, ontbreekt soms de noodzaak om zelf na te denken of initiatief te nemen.
Voorbeeld:
Een stagiair in de huisartspraktijk gebruikt standaard een app om bloeddrukwaarden te interpreteren, maar begrijpt de achterliggende logica niet volledig.
4. Gebrek aan ervaring met lange-termijnverantwoordelijkheid
Veel taken en rollen waarmee Generatie Z te maken heeft, zoals flexibele bijbanen of korte schoolprojecten, vereisen geen langdurige inzet. Dit maakt het lastig om de waarde van doorzetten en eigenaarschap te ervaren.
Tips om verantwoordelijkheid en eigenaarschap te versterken
1. Geef betekenisvolle taken
Koppel opdrachten en projecten aan de dagelijkse praktijk, zodat studenten zien hoe hun inspanningen bijdragen aan betere zorg.
Praktijkvoorbeeld:
Laat een stagiair een concreet zorgplan maken voor een patiënt, dat tijdens een overleg met collega’s besproken wordt. Dit geeft de student directe impact en verantwoordelijkheid.
2. Laat hen de gevolgen ervaren
Creëer ruimte waarin studenten fouten mogen maken en de consequenties daarvan zelf ondervinden. Dit vergroot hun inzicht in het belang van verantwoordelijkheid.
Praktijkvoorbeeld:
Een student die een patiëntafspraak heeft gemist, moet zelf contact opnemen met de patiënt om dit te herstellen.
3. Stimuleer zelfreflectie
Laat studenten regelmatig reflecteren op hun eigen handelen. Stel vragen zoals: “Wat had je anders kunnen doen?” en “Hoe voelde je je tijdens het proces?”
Praktijkvoorbeeld:
Bespreek na een mislukte procedure wat er precies gebeurde, zonder oordeel, en vraag wat ze ervan geleerd hebben.
4. Werk met contracten of afspraken
Laat studenten eigen leerdoelen formuleren en deze vastleggen in een persoonlijk plan. Hierdoor voelen ze zich meer verantwoordelijk voor hun eigen ontwikkeling.
5. Bied autonomie, maar met begeleiding
Geef studenten de ruimte om zelfstandig beslissingen te nemen, maar blijf beschikbaar om te ondersteunen.
Praktijkvoorbeeld:
Vraag een stagiair om een prioriteitenlijst op te stellen voor een drukke dag in de thuiszorg. Bespreek daarna samen of deze realistisch is.
6. Gebruik positieve feedback gericht op inzet
Benoem niet alleen het eindresultaat, maar complimenteer ook de moeite en doorzettingsvermogen die ze hebben laten zien.
7. Introduceer rolmodellen
Breng studenten in contact met jonge zorgprofessionals die laten zien hoe verantwoordelijkheid nemen hen heeft geholpen in hun carrière. Dit maakt eigenaarschap tastbaar en inspirerend.
Tot slot
Verantwoordelijkheid en eigenaarschap zijn essentiële vaardigheden voor studenten in de zorgsector. Door de unieke kenmerken van Generatie Z te begrijpen en specifieke interventies toe te passen, kunnen docenten en praktijkopleiders deze eigenschappen effectief stimuleren. Dit versterkt niet alleen hun professionele houding, maar bereidt hen ook beter voor op de complexe realiteit van de zorg.
