Verdeel de groep studenten aan het einde van de les in tweeën en vraag beide groepen om enkele vragen over de behandelde stof te bedenken. Geeft de andere groep het goede antwoord, dan krijgen deze studenten bijvoorbeeld drie punten. Maar heeft de betreffende groep zo’n slimme vraag bedacht dat de anderen het antwoord niet weten, dan krijgen de bedenkers drie punten.

Vergeetcurve tegengaan

Het is een van de tips die onderwijskundige Jeanne Bakker geeft om de zogenaamde ‘vergeetcurve’, de wetenschap dat studenten zeven dagen na de les 90% van de stof vergeten zijn, tegen te gaan.
‘Want wat gaan die twee groepen dan doen?’ vervolgt ze. ‘Ze gaan na wat het moeilijkste is dat ze vandaag geleerd hebben. Ze zijn gefocust op wat ze denken dat de ander niet weet. Maar eigenlijk herhalen ze zelf de leerstof met deze activiteit. En we weten dat herhalen belangrijk is voor het onthouden van de leerstof. Alleen mag die herhaling niet saai voelen, anders werkt het niet. Een quiz bedenken voor een ander, waar ook nog een competitie-element in zit, is een goede optie. Dat is leuker en effectiever dan aan het eind van de les de belangrijkste punten nog eens herhalen.’

Optimaal aansluiten

Bakker heeft een achtergrond in de psychologie en de opleidingskunde en is onder meer de drijvende kracht achter Brain Bakery. In 2020 werd ze verkozen tot L&D-er van het jaar, en in 2023 als Thoughtleader op het gebied van L&D (learning en development). Ze is gespecialiseerd in hoe je het leerproces boeiender en effectiever kunt maken om optimaal aan te sluiten bij de huidige generatie studenten. Op het Zorgonderwijsvernieuwers congres geeft ze een presentatie over het onderwerp.

Te traditioneel

Het probleem van het huidige onderwijs is dat nog te vaak de traditionele manier van lesgeven wordt gevolgd, meent Bakker. Dan doelt ze op het (in chronologische volgorde) afdraaien van lessen en het boek volgen. ‘Vroeger werkte dat nog wel want we waren braaf en gewend om gehoorzaam te zijn op school. Al was het toen ook vaak saai maar dat accepteerden we.’ Maar in de huidige tijd werkt dat niet meer, denkt ze. ‘Nu kun je op TikTOK soms in drie minuten meer leren over wat je fascineert, dan tijdens een uur les op school. Als je kijkt naar het rendement dan is leerstof die als saai wordt ervaren, aantoonbaar ineffectief. En nu concurreer je ook nog met zoveel flitsende aantrekkelijke techniek die dat resultaat verder omlaag halen. En toch blijven veel mensen hangen in traditionele leermethodes.’

Eerlijke evaluatie

Ze weet dat evaluaties van studenten over het volwassenonderwijs gemiddeld op een 8 uitkomen. Maar ze vermoedt dat die meer over beleving dan over effectiviteit gaan. ‘Dan wordt er gedacht: het was toch leuk. Of: die docent doet goed zijn best. Maar de correlatie tussen hoeveel je hebt geleerd en welk cijfer je hebt gegeven, blijkt echt nul te zijn.’ Toen ze zelf eens na een college een eerlijke evaluatie naar huis appte, kwam ze op het idee om studenten te vragen om haar appjes te sturen met hun mening over bepaalde leeractiviteiten. ‘Ik heb nu zo’n honderdtwintig appjes in allerlei talen en als je kijkt naar hoeveel procent blij en verrast is, dan is dat best verdrietig. Overheersende reacties zijn: ik kreeg een les over me heen gedonderd, er werd veel te veel informatie gegeven. Of: denken ze nou echt dat ik dit interessant vind?’

Jumpstart

Tijdens de presentatie zal Bakker onder meer allerlei tips en tricks geven waarmee docenten hun lessen interessanter kunnen maken. Ze laat de deelnemers dat ook zelf ervaren door er met hen mee aan de slag te gaan.

Een voorbeeld is de les beginnen met een jumpstart, een bewezen effectieve interventie. Dat houdt in dat je meteen een issue aan de kaak stelt in plaats van bijvoorbeeld te melden: ‘We gaan verder met hoofdstuk 13.’ ‘Stel je dat je het over een hartaanval wilt hebben’ legt Bakker uit. ‘Dan kun je de les bijvoorbeeld beginnen met de vraag: “Wat zijn de twee grootste vergissingen als het gaat over het herkennen van een hartaanval bij een vrouw?” Dan zit je gelijk in een issue waarvoor je leert als zorgstudent. De hersenen zijn gelijk aan. Want nou, zo’n fouten die wil je niet maken!’