Wat is Probleemgestuurd onderwijs?
Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) is een onderwijsmethode waarbij studenten in kleine groepen werken aan praktijkgerichte vraagstukken. In plaats van alleen passief kennis tot zich te nemen, gaan ze actief aan de slag met concrete situaties die relevant zijn voor hun toekomstige beroep. De docent fungeert hierbij als begeleider en ondersteuner van het leerproces, terwijl studenten zelf richting geven aan hun ontwikkeling.
PGO is opgebouwd rondom vier uitgangspunten:
- Constructief leren: Studenten bouwen nieuwe kennis op door bestaande inzichten te combineren met nieuw verworven informatie.
- Contextgericht leren: Kennis wordt aangeleerd via realistische situaties, zoals juridische vraagstukken of maatschappelijke casussen.
- Samenwerkend leren: Studenten wisselen ideeën uit, bespreken verschillende invalshoeken en ondersteunen elkaar in het leerproces.
- Zelfsturend leren: Iedere student neemt verantwoordelijkheid voor het eigen leertraject, van planning tot uitvoering en evaluatie.
Onderwijsstructuur: Werken in blokken
Het studiejaar bestaat uit acht onderwijsblokken van elk vijf weken, waarbij per blok één vak wordt behandeld. Studenten volgen onderwijs via het zogeheten Erasmus Law College-model. Dit bestaat uit:
- Hoorcolleges: In een grotere setting wordt uitleg gegeven over theoretische concepten en actuele thema’s.
- Practica: Vaardigheden die aansluiten bij de beroepspraktijk worden geoefend, zoals debatteren of het opstellen van juridische documenten.
- Onderwijsgroepen: Kleinschalige sessies waarin studenten actief leren door het gezamenlijk analyseren van casussen.
De combinatie van deze onderwijsvormen zorgt voor verdieping en samenhang. Hoorcolleges worden regelmatig gegeven door gastsprekers, zoals advocaten of rechters, wat bijdraagt aan een directe koppeling met de praktijk.
De onderwijsgroep: Casussen analyseren in 7 stappen
Binnen de onderwijsgroep werken studenten met z’n tienen aan een casus. De begeleiding gebeurt door een tutor, die het groepsproces ondersteunt. Studenten nemen wisselend de rol van gespreksleider en notulist op zich. Tijdens de sessies doorloopt de groep de volgende zeven stappen:
- Begrippen verhelderen
Terminologie uit de casus wordt uitgelegd zodat iedereen de situatie begrijpt. - Probleemstelling opstellen
Samen bepalen welke vragen centraal staan in het dossier. - Brainstormen
Ideeën en mogelijke verklaringen worden gedeeld. - Analyse van het probleem
Inhoudelijke bespreking van de aangedragen verklaringen. - Leerdoelen formuleren
Vragen opstellen die richting geven aan de literatuurstudie. - Zelfstudie
Studenten zoeken informatie op die hen helpt de leerdoelen te beantwoorden. - Nabespreking
De opgedane kennis wordt besproken en toegepast op de casus.
Deze gestructureerde aanpak helpt studenten om zelfstandig te leren denken, samenwerken en praktijkgericht te onderzoeken.
Een leercultuur van actieve deelname
PGO vereist inzet en betrokkenheid. Aanwezigheid in onderwijsgroepen is verplicht, en de houding van studenten speelt een rol in de beoordeling. Er wordt veel gevraagd van hun zelfstandigheid: naast de contactmomenten is er veel ruimte voor zelfstudie, waarvoor discipline nodig is.
Actieve deelname zorgt ervoor dat studenten niet alleen inhoudelijke kennis opdoen, maar ook sociale en procedurele vaardigheden ontwikkelen die belangrijk zijn voor hun beroep. Denk hierbij aan overleggen, vergaderingen leiden, standpunten beargumenteren en duidelijke notulen opstellen.
Internationale dimensie en burgerschapsvorming
Aan instellingen zoals de Universiteit Maastricht wordt PGO verrijkt door de internationale leeromgeving. Studenten leren samenwerken in cultureel diverse groepen, wat hen voorbereidt op een internationale beroepspraktijk. Door de maatschappelijke relevantie van de behandelde casussen, ontwikkelen studenten ook bewustzijn over hun rol als wereldburger.
Verschillende toepassingen en doorontwikkeling
PGO wordt binnen diverse opleidingen op verschillende manieren toegepast, maar de leerprincipes blijven overeind. Afhankelijk van het vakgebied kunnen vormen als Onderzoek-georiënteerd Leren of Projectmatig Leren worden ingezet.
Instellingen zoals de Erasmus Universiteit en de Universiteit Maastricht blijven hun onderwijs voortdurend vernieuwen en verbeteren, onder andere met ondersteuning van onderwijscentra zoals EDLAB. Hierbij worden ervaringen uitgewisseld tussen opleidingen en docenten, en nieuwe inzichten toegepast in de lespraktijk.
Tot slot
Probleemgestuurd Onderwijs biedt een leeromgeving waarin studenten worden uitgedaagd om zelfstandig en in groepsverband te leren. Ze ontwikkelen vaardigheden die aansluiten bij de beroepspraktijk en leren om kennis in context toe te passen. Het is een onderwijsaanpak die niet alleen gericht is op kennisoverdracht, maar ook op het vormen van wendbare en betrokken professionals.
