Waarom pubers soms botsen met de docent
Pubers bevinden zich in een fase waarin hun lichaam en brein volop veranderen. Tegelijkertijd proberen ze grip te krijgen op hun eigen identiteit. Daarbij hoort het aftasten van grenzen – ook die van de docent. Ze kunnen onvoorspelbaar reageren, zich afzetten of het contact mijden. Begrijpen wat hierachter zit, helpt om passend te reageren zonder dat het escaleert.
Hoe ga je om met onredelijk gedrag?
Hieronder vind je acht concrete manieren om het contact met pubers in uitdagende situaties te behouden.
Reageer verrassend, niet boos
Het is makkelijk om boos te worden als een student zich uitdagend gedraagt, zijn huiswerk niet maakt of telkens interrumpeert. Toch leidt dat vaak tot escalatie. Een onverwachte reactie – zoals een grap, een stilte of het spiegelen van lichaamstaal – kan het patroon doorbreken. Zo houd je de regie zonder de confrontatie te zoeken.
Bepaal wat je wel en niet bespreekt
Niet elk grensoverschrijdend gedrag hoeft direct aangepakt te worden. Door te kiezen waarop je reageert, voorkom je dat elke les verandert in een strijd. Je bepaalt zo zelf de toon van het gesprek én voorkomt dat de student zich voortdurend moet verdedigen.
Wees oprecht nieuwsgierig
Achter onredelijk gedrag schuilt vaak iets anders. Misschien is de student vermoeid, gefrustreerd of onzeker. Stel vragen, luister en bied ruimte om te praten. Dit verlaagt de spanning en opent de deur naar wederzijds begrip.
Blijf consequent en zelfbewust
Pubers zijn gevoelig voor onrecht. Als je de ene student aanspreekt op gedrag en de ander niet, zullen ze dat opmerken. Check of je consequent bent. Als je onterecht reageerde, durf dit dan ook te erkennen. Daarmee geef je het goede voorbeeld.
Onderliggende dynamiek herkennen
Doorzie zelfoverschatting
Veel pubers doen alsof ze geen hulp nodig hebben. Dit gedrag is vaak een vorm van zelfbescherming. Laat weten dat je beschikbaar bent, ook als ze dat niet hardop vragen. Benoem waar nodig wat de gevolgen kunnen zijn van hun keuzes, zonder te dramatiseren.
Maak verwachtingen bespreekbaar
Onzekerheid over wat er van hen verwacht wordt, kan leiden tot onrustig gedrag. Bespreek samen met de klas wat gewenst gedrag is. Formuleer deze afspraken samen, zodat er draagvlak ontstaat. Studenten weten dan waar ze aan toe zijn.
Positieve invloed versterken
Benoem wat goed gaat
Complimenten doen ertoe, vooral bij pubers met een laag zelfbeeld. Richt je dus ook op positief gedrag, hoe klein ook. Het versterkt het gevoel van eigenwaarde en verlaagt de kans op weerstand.
Zoek samenwerking met collega’s
Ook andere docenten lopen aan tegen lastige situaties. Door ervaringen te delen en samen te reflecteren, ontstaat een sterker pedagogisch klimaat. Vermijd klagen en richt het gesprek op wat werkt.
Tot slot
Onredelijk gedrag hoort bij het puberbrein in ontwikkeling. Door met kalmte, duidelijkheid en nieuwsgierigheid te reageren, creëer je ruimte voor contact. En dát is de basis voor leren en ontwikkelen.
