Britt Brackenie, learning and development adviseur, was vroeger de ideale student. Ze was altijd op tijd in de les, maakte netjes haar huiswerk en haalde goede cijfers. Maar als ze eerlijk naar haar eigen verhaal kijkt, dan deed ze dat niet omdat ze de lesstof leuk en interessant vond. ‘Ik was niet intrinsiek gemotiveerd’ vertelt ze. ‘Dat ik zo hard mijn best deed op school, kwam meer voort uit mijn gezinssituatie. Ik wilde niemand tot last zijn. En probeerde bij de docenten de waardering te halen die ik thuis minder kreeg.’

Bij stil staan

In het onderwijs willen we vaak vooral intrinsiek gemotiveerde studenten zien. Dat wil zeggen studenten die plezier hebben in de studie, motivatie hebben die vanuit henzelf komt en (later) echt het verschil willen maken in hun werk. Brackenie deelt haar persoonlijke verhaal om te laten zien dat het kan lijken alsof studenten intrinsiek gemotiveerd zijn. Maar als je er dieper op inzoomt extrinsieke motieven en de context ook een rol kunnen spelen. ‘Als studenten niet op tijd naar de les komen, hun huiswerk niet maken of niet zelfstandig aan de slag gaan met opdrachten, ligt het voor de hand om te denken dat ze niet erg gemotiveerd zijn’ licht ze toe. ‘Maar of studenten het nu wel of niet doen, het is interessant om daar eens met elkaar bij stil te staan en te achterhalen: hoe zit je nou precies in de wedstrijd?’

Gradaties

De zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan stelt dat er een breed spectrum bestaat als het om motivatie gaat. Studenten kunnen hun best doen omdat ze voelen dat de studie waardevol kan zijn maar er tegelijkertijd niet veel plezier uit halen. Of misschien voelen ze druk vanuit hun ouders of wat de maatschappij van hen verwacht. Brackenie: ‘Er zitten veel gradaties tussen gecontroleerde en autonome motivatie. Waarbij de laatste de meest ideale vorm is die we willen zien.’

Context wijzigen

In de literatuur wordt aanbevolen: meet them where they are. Dus ga eens kijken waar studenten staan op deze ladder. Brackenie: ‘Vinden ze het waardevol wat ze doen? Of hebben ze zoiets van: eigenlijk is het niet relevant voor mij? Als je dat ontrafelt, kun je ze wellicht een stapje verder helpen op die ladder. Want alhoewel we gedrag van studenten niet direct kunnen beïnvloeden, kunnen we misschien wel de context wijzigen waardoor ze dat gedrag sneller gaan vertonen.’

In gesprek

De volgende vraag is dan: hoe ontrafel je dat gedrag? Docenten en zorgprofessionals hebben al genoeg te doen, het is onmogelijk om met iedereen persoonlijke gesprekken te voeren. Brackenie denkt dat de eerste stap is om vanuit verschillende perspectieven en modellen naar gedrag te kijken. ‘En wat ik zelf heel krachtig vind, is om dit ook met elkaar te  onderzoeken.’

De waarde centraal

Dat studenten altijd met plezier in de les zitten en dat wat ze leren actief toepassen op de werkplek, zal niet gebeuren. Maar docenten en werkbegeleiders kunnen bijvoorbeeld wel inspelen op wat het studenten oplevert als ze bepaalde taken wél uitvoeren. ‘Een van de principes die je sowieso kunt meenemen is: communiceer altijd over het waarom én waartoe’ meent Brackenie. ‘Wat levert het jou nu en later op als je dit doet? Je prikkelt mensen als je communiceert over de waarde van een taak. Dat is heel anders dan ze alleen vertellen: “Dit is wat ik van jullie verwacht.” En stel eens als checkvraag: “Hoeveel zin hebben jullie hier nu in? ”’geeft ze als tip. ‘Dat levert al mooie inzichten op.’

ChatGTP

Op het congres geeft Brackenie een drie uur durende bootcamp ‘Waarom doen ze het niet?’ over gedrag én motivatie. Ze zal meer uitleggen over de theorie. Daarnaast gaan de deelnemers onder meer zelf in groepjes aan de slag. ‘Ik wil een aantal ChatGTP’s bouwen die studenten reppresenteren’ vertelt ze. ‘De deelnemers kunnen zelf een situatie uitkiezen waar ze in hun werk vaker mee te maken krijgen. Bijvoorbeeld: de studenten gaan niet aan de slag met werkplekopdrachten. Via ChatGTP geven de studenten feedback op de vernieuwende oplossingen die we tijdens de bootcamp bedenken. Om meer feeling te krijgen met het onderwerp, ga ik als voorbereiding een aantal gesprekken voeren met studenten die een zorgopleiding doen.’

Geschreven door Sigrid Starremans