Het effectief overbrengen van kennis en vaardigheden aan toekomstige zorgverleners vraagt om doordachte didactische keuzes. Instructievormen, zoals directe uitleg en demonstratie, zijn hierbij cruciaal. Ze vormen de basis voor het ontwikkelen van competenties die zorgverleners nodig hebben in hun praktijk. Dit artikel biedt praktische handvatten voor docenten in het mbo, hbo en universitair onderwijs die zich richten op zorgopleidingen.

1. Directe instructie: efficiënt en doelgericht

Directe instructie is een bewezen effectieve aanpak, vooral bij het introduceren van complexe medische of verpleegkundige concepten, zoals pathofysiologie of protocollen.

• Praktisch toepassen: Begin een les met een korte, heldere uitleg van kernbegrippen. Gebruik casussen om de relevantie voor de praktijk te benadrukken.
• Tips voor succes: Bouw je uitleg op volgens een vast patroon (zoals expliceren, modelleren, oefenen, terugkoppelen). Zorg dat je studenten actief betrekt door vragen te stellen en korte discussiemomenten in te lassen.

2. Demonstraties: van theorie naar praktijk

Demonstraties zijn essentieel voor het aanleren van vaardigheden, zoals wondverzorging of het gebruik van medische apparatuur.

• Effectieve demonstraties geven: Werk met realistische situaties of simulatiemateriaal. Laat bijvoorbeeld zien hoe je een ECG afneemt of een spuit klaarmaakt.
• Studenten betrekken: Vraag studenten tijdens de demonstratie om mee te denken en vragen te stellen. Na afloop kunnen zij de handeling oefenen onder begeleiding.

3. Instructievideo’s en e-learning

Digitale tools maken het mogelijk om instructie flexibel aan te bieden. Dit is met name waardevol in blended learning omgevingen.

• Gebruik van video’s: Maak video’s van procedures zoals reanimatie of bloeddrukmetingen. Studenten kunnen deze herhaaldelijk bekijken en de technieken zelfstandig oefenen.
• E-learningplatforms: Combineer instructie met interactieve toetsen en feedback om het leerproces te monitoren.

4. Flipping the classroom

Bij deze instructievorm krijgen studenten voorafgaand aan de les theorie aangeboden via video’s of teksten, zodat de fysieke les volledig gericht is op praktijktoepassing.

• Toepassing in zorgopleidingen: Laat studenten een video over triage bekijken en gebruik de les om casuïstiek te bespreken en te oefenen met triagesimulaties.
• Voordeel: Studenten komen beter voorbereid naar de les, waardoor de nadruk ligt op actieve participatie en probleemoplossing.

5. Microteaching: leren van elkaar

Laat studenten elkaar instrueren in kleine groepen. Dit versterkt zowel de kennisoverdracht als de communicatievaardigheden.

• Praktijkvoorbeeld: Laat een student aan een kleine groep uitleggen hoe je een katheter inbrengt, gevolgd door feedback van peers en de docent.
• Pluspunt: Deze aanpak bevordert samenwerking en kritische reflectie, cruciaal in de zorg.

Meer werkvormen?

Instructievormen vormen een onmisbare basis voor zorgopleidingen in mbo, hbo en universiteit. Door gebruik te maken van directe instructie, demonstraties, digitale middelen, flipping the classroom en microteaching, kunnen docenten studenten optimaal voorbereiden op hun toekomst in de zorg. Kies werkvormen die aansluiten bij het niveau van je studenten en stimuleer hun actieve betrokkenheid om kennis en vaardigheden duurzaam over te dragen.

In 2025 brengen wij een jaar lang werkvorm vrijdag. Op vrijdag lichten wij altijd een aantal werkvormen uit die zich voornamelijk richten op het opleiden van zorgmedewerkers.