De onderwijsfilosofie van Gert Biesta draait om het belang van vorming en het kritisch nadenken over de doelen en processen van onderwijs. Zijn werk roept op tot een heroverweging van de focus op meetbare prestaties en efficiëntie, zoals vaak wordt benadrukt in moderne onderwijssystemen. Biesta’s ideeën worden vooral samengevat in zijn concept van de drie dimensies van onderwijs: kwalificatie, socialisatie, en subjectivering.
De kracht van peer-tutoring in Biesta’s filosofie
Een aspect van onderwijs dat aansluit bij Biesta’s visie is peer-tutoring: leren van en met elkaar. Peer-tutoring, waarbij leerlingen elkaar ondersteunen in het leerproces, belichaamt de balans tussen kwalificatie, socialisatie en subjectivering.
- Socialisatie: Peer-tutoring bevordert samenwerking en communicatie. Leerlingen leren hoe ze kennis kunnen delen, samenwerken en elkaar kunnen ondersteunen, wat essentieel is voor hun rol in een gemeenschap.
- Subjectivering: Door de verantwoordelijkheid te nemen om een ander iets te leren, ontwikkelen leerlingen hun eigen autonomie en kritische denkvermogen. Ze worden niet alleen ontvangers van kennis, maar ook actieve deelnemers die invloed hebben op het leerproces van anderen.
- Kwalificatie: Het uitleggen van leerstof aan een medeleerling versterkt het begrip van de uitlegger, terwijl de ontvanger op een toegankelijke manier leert. Dit proces draagt bij aan het verwerven van belangrijke kennis en vaardigheden.
Biesta’s focus op de relatie tussen individu en wereld kan in peer-tutoring goed tot uiting komen: leerlingen worden aangespoord om samen te leren en tegelijkertijd zichzelf te ontdekken binnen deze interactie. Peer-tutoring creëert een leeromgeving waarin niet alleen kennisdeling centraal staat, maar ook menselijke interactie en wederzijds respect.
Het belang van subjectivering
Subjectivering is een centraal thema in Biesta’s werk. Hij benadrukt dat onderwijs niet alleen gaat over het reproduceren van kennis of normen, maar ook over het creëren van ruimte voor leerlingen om zichzelf te worden. Dit vereist dat ze worden aangesproken als unieke individuen, in plaats van slechts ontvangers van kennis.
‘Learnification’ van onderwijs
Biesta bekritiseert de toenemende nadruk op “leren” in plaats van “onderwijzen” in het onderwijs. Hij noemt dit proces de ‘learnification’. Hierbij verschuift de aandacht van de relatie tussen leraar en leerling naar de individuele verantwoordelijkheid van de leerling om te leren. Dit kan leiden tot een gebrek aan focus op de pedagogische rol van de leraar en de ethische dimensie van onderwijs.
Het educatieve moment: ‘world-centered education’
Biesta stelt dat onderwijs gericht moet zijn op de wereld en niet enkel op de leerling. Hij introduceert het concept van ‘world-centered education’, waarin leerlingen niet alleen zichzelf ontwikkelen, maar ook leren omgaan met de wereld om hen heen, inclusief complexe sociale, culturele en politieke vraagstukken.
De rol van de leraar
Biesta ziet de leraar als een cruciale gids in het onderwijsproces. Leraren moeten ruimte creëren waarin leerlingen worden uitgedaagd, maar waarin ze ook fouten mogen maken en zich kwetsbaar mogen opstellen. Hij beschrijft dit als het werken in de spanning tussen vrijheid en verantwoordelijkheid.
Wie is Gert Biesta?
Gert Biesta is een Nederlandse onderwijsfilosoof en hoogleraar die internationaal erkend wordt om zijn kritische en diepgaande bijdragen aan het denken over onderwijs. Hij is hoogleraar in de educatietheorie aan de Brunel University London en heeft gewerkt aan universiteiten in Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk. Biesta’s werk richt zich op de fundamentele vragen van onderwijs: Wat is het doel van onderwijs? Wat betekent het om te onderwijzen? Hoe kunnen we balans vinden tussen leren en worden?
Zijn invloed is belangrijk omdat hij vraagtekens zet bij de dominantie van meetbare resultaten, zoals testresultaten en prestatiescores, in het moderne onderwijs. Zijn visie biedt een alternatief door te wijzen op de essentie van menswording en het belang van betekenisvolle relaties tussen leraar, leerling en de wereld. Hierdoor inspireert hij docenten, beleidsmakers en academici om verder te kijken dan alleen kwantificeerbare doelen.
