Wat is een rubric en waarom gebruik je die?

Een rubric is een beoordelingsinstrument dat helpt om het werk van studenten transparant, consistent en gestructureerd te beoordelen. Het biedt houvast bij opdrachten, presentaties of portfolio’s. Rubrics helpen studenten inzicht te krijgen in wat er van hen verwacht wordt, en ondersteunen docenten bij het onderbouwen van een beoordeling.

Stappenplan: rubric ontwikkelen

1. Formuleer het doel van de opdracht

Voordat je begint met het opstellen van een rubric, bepaal je het doel van de opdracht. Denk aan vragen als:

• Wat moeten studenten laten zien met deze opdracht?
• Welke leerdoelen worden hiermee getoetst?

2. Kies het rubrictype

Afhankelijk van de opdracht kies je een passende vorm:

• Analytisch: beoordeling per criterium en per niveau.
• Holistisch: beoordeling op basis van een totaalimpressie.
• Single-point: beoordeling ten opzichte van een standaard, met ruimte voor feedback.

3. Stel duidelijke beoordelingscriteria op

Bekijk de leerdoelen, de opdrachtomschrijving en eventueel eerdere werkstukken. Beperk het aantal criteria tot drie tot vijf, en zorg ervoor dat elk criterium meetbaar is en niet overlapt met andere. Elk criterium beschrijft een ander aspect van de prestatie.

4. Bepaal de beoordelingsniveaus

Gebruik een even aantal prestatieniveaus (bijv. 4 of 6) om studenten te stimuleren om een duidelijke positie in te nemen. Beschrijf niveaus van hoog naar laag en wees concreet. Denk aan omschrijvingen zoals:

• 4 – Uitstekend
• 3 – Goed
• 2 – Voldoende
• 1 – Onvoldoende

5. Omschrijf de prestatieniveaus per criterium

Formuleer per criterium wat de student moet laten zien op elk niveau. Start met het hoogste en het laagste niveau, werk daarna de tussenliggende beschrijvingen uit. Gebruik meetbare termen en vermijd vage formuleringen als “voldoende structuur”.

6. Bepaal de beoordeling en weging

• Hoe tel je scores op tot een eindcijfer?
• Wegen sommige criteria zwaarder dan andere?
• Zijn er voorwaarden waaraan voldaan moet worden om te kunnen slagen?
  Zorg dat je dit vooraf helder hebt voor jezelf én voor je studenten.

7. Test en evalueer de rubric

Leg de rubric voor aan collega’s, pas deze toe op eerdere werkstukken en bespreek samen de uitkomsten. Leidt de rubric tot een beoordeling die overeenkomt met je professionele inzicht? Bespreek verschillen en pas zo nodig de formuleringen aan.

Samenwerken en afstemmen: kalibreren

Wanneer meerdere docenten beoordelen met dezelfde rubric, is het belangrijk dat zij deze op een vergelijkbare manier gebruiken. Dit proces – ook wel normeren of kalibreren genoemd – zorgt voor meer onderlinge afstemming en vermindert verschillen tussen beoordelaars. Een gezamenlijke beoordelingssessie van enkele werkstukken draagt bij aan een gedeelde interpretatie van de criteria.

Rubrics inzetten tijdens je cursus

Vooraf: verwachtingen verduidelijken

Geef de rubric mee bij het uitreiken van de opdracht. Zo weten studenten waarop ze beoordeeld worden en kunnen ze hun werk hierop afstemmen. Dit verhoogt de transparantie van de beoordeling.

Tijdens: beoordelen met de rubric

Gebruik de rubric bij de beoordeling. Door relevante onderdelen aan te kruisen of te markeren, bespaar je tijd op toelichting. Voeg indien gewenst aanvullende opmerkingen toe bij de onderdelen of aan het einde.

Met studenten: rubric als leerinstrument

• Samen ontwikkelen: Betrek studenten bij het opstellen van een rubric. Dit verhoogt hun eigenaarschap en betrokkenheid.
• Voorbeelden analyseren: Laat studenten rubrics toepassen op voorbeeldproducten. Dit traint hen in het herkennen van kwaliteit.
• Peer feedback: Laat studenten elkaars werk beoordelen aan de hand van de rubric. Dit bevordert kritisch denken en stimuleert samenwerking.
• Zelfbeoordeling: Vraag studenten om hun werk zelf te beoordelen. Vergelijk hun inschatting met die van jou voor een verdiepend leerproces.

AI gebruiken bij het ontwerpen van een rubric

Generatieve AI kan ondersteuning bieden bij het maken van een rubric. Geef de chatbot de opdrachtomschrijving en gewenste criteria, en laat een voorstel maken in tabelvorm. Controleer altijd zorgvuldig de uitkomsten en vermijd het invoeren van privacygevoelige gegevens.

Tot slot

Een goede rubric geeft richting aan studenten, ondersteunt eerlijke en onderbouwde beoordeling en maakt feedback transparant. Het is geen statisch document, maar een hulpmiddel dat je samen met collega’s en studenten blijft verbeteren.