Wat is flipping the classroom?

Flipping the classroom is een onderwijsvorm waarbij studenten thuis kennismaken met de theorie, bijvoorbeeld via een videoles of leesopdracht. In de klas is er vervolgens meer ruimte voor verdieping, samenwerking en begeleiding. De docent is minder de verteller voor de groep en meer een begeleider van het leerproces.

De methode verplaatst de informatieoverdracht naar een eerder moment, zodat de fysieke lestijd gebruikt kan worden voor betekenisvolle leeractiviteiten. Denk aan probleemoplossend werken, groepsopdrachten of gerichte feedback.

Waarom zou je een les omdraaien?

Door voorafgaand aan de les instructie aan te bieden, ontstaat er in de klas tijd om studenten te begeleiden bij het toepassen van kennis. Dit is vaak het moment waarop zij het meeste profijt hebben van ondersteuning. Ook kunnen studenten de uitleg thuis op eigen tempo bekijken: pauzeren, terugspoelen of herhalen is dan mogelijk.

Tegelijkertijd vraagt het wel wat van studenten: ze moeten zelfstandig aan de slag en zich daadwerkelijk voorbereiden. Ook docenten moeten nadenken over geschikte werkvormen in de klas en zorgen dat het lesmateriaal digitaal beschikbaar is.

4 fasen in een geflipte les

Onderwijskundige Jackie Gerstein stelde een model op dat een geflipte les verdeelt in vier fasen:

1. Gezamenlijke start: prikkel de interesse

Start het onderwerp klassikaal met een activerende werkvorm die nieuwsgierigheid opwekt. Denk aan een casus, interactief spel, experiment of een kort verhaal. Dit motiveert studenten om zich verder te verdiepen.

2. Zelfstandig de instructie volgen

De kerninformatie wordt buiten de les om aangeboden. Dit kan met video’s, een podcast, een artikel of een interactieve online les. Het doel is dat studenten zich thuis voorbereiden, zodat de les op school benut kan worden voor verdere verwerking.

3. Actieve verwerking

Tijdens of na de instructie voeren studenten opdrachten uit waarmee ze de inhoud verwerken. Denk aan het beantwoorden van verdiepende vragen, het maken van een samenvatting of een digitale discussie. Combineer eventueel de instructie met opdrachten, zodat studenten tijdens het kijken al nadenken over de toepassing.

4. Samen aan de slag in de les

Gebruik de gezamenlijke tijd voor ondersteuning, verdieping of samenwerking. Bijvoorbeeld door groepsopdrachten, het analyseren van een complexe casus of het bieden van individuele hulp. De docent heeft zo meer ruimte om vragen te beantwoorden en maatwerk te bieden.

Wat zegt onderzoek?

Onderzoek van David van Alten (Universiteit Utrecht) laat zien dat flipping the classroom gemiddeld leidt tot een lichte verbetering in leerprestaties. Wel variëren de resultaten sterk. Sommige studies rapporteren duidelijke positieve effecten, andere juist niet. De tevredenheid onder studenten is evenmin eenduidig: sommigen zijn enthousiast, anderen minder.

Wat maakt het verschil?

De manier waarop flipping wordt ingezet, is bepalend. Twee factoren bleken invloed te hebben op het leerresultaat:

• Ingebouwde interactie: Wanneer quizvragen of korte toetsen onderdeel waren van de instructie, leverde dit een hoger leereffect op.
• Beperken van lestijd: Scholen die minder tijd inroosterden voor de les zelf omdat de instructie vooraf al gegeven was, zagen vaak een daling in leerresultaten.

Het advies: gebruik de gewonnen lestijd niet om in te korten, maar om te verdiepen.

Praktische tips voor docenten

• Begin klein: Test het model met één klas of les en bouw het daarna verder uit.
• Zorg voor interactie: Voeg quizjes toe aan je video’s of lesmateriaal.
• Koppel thuis en klas goed aan elkaar: Laat de voorbereiding aansluiten op de lesinhoud.
• Leer studenten hoe ze ermee om moeten gaan: Flipping vraagt om zelfregie.
• Gebruik lesdata: Bekijk bijvoorbeeld hoe vaak een video bekeken is en gebruik dit voor je lesvoorbereiding.

Plus- en minpunten op een rij

Mogelijke voordelen

• Studenten bepalen hun eigen tempo bij het bestuderen van de theorie.
• Meer gelegenheid voor feedback en differentiatie in de klas.
• Meer aandacht voor toepassing van kennis in plaats van reproductie.
• Studenten krijgen actiever les en leren vaak in samenwerking.

Mogelijke nadelen

• Flipping werkt alleen als studenten zich goed voorbereiden.
• Het maken van kwalitatief lesmateriaal kost tijd.
• Niet alle studenten beschikken over de juiste technologie of digitale vaardigheden.

Tot slot

Flipping the classroom biedt ruimte voor een andere manier van lesgeven. De methode maakt het mogelijk om studenten actiever te betrekken en beter te begeleiden bij het toepassen van kennis. Maar het vraagt ook om een zorgvuldige aanpak. Start kleinschalig, experimenteer en evalueer. Zo kan flipping een waardevolle aanvulling worden op het beroepsonderwijs.