Als kind kreeg hij het label ‘onhandelbaar’ en werd hij naar het speciaal onderwijs gestuurd. Later werd hij docent Engels. In 2021 was hij Leraar van het Jaar voor het voortgezet onderwijs vanwege zijn buitengewone prestaties. Nu is Ismail Aghzanay een veelgevraagd spreker, ook fungeert hij regelmatig als dagvoorzitter. Het onderwerp van zijn presentatie op het Zorgonderwijs Vernieuwers congres in april is: het geheim van de leraar. Een belangrijke vraag daarbij is: hoe maak en houd je verbinding met je studenten?

Niet senang

Steeds meer professionals in het onderwijs zitten met de handen in het haar, zien Aghzanay en zijn collega’s. De mentale gezondheid van jongeren staat onder druk. Velen ervaren (te veel) prestatiedruk. ‘We zien dat er steeds meer jongeren rondlopen met het gevoel dat ze er niet mogen zijn’ zegt Aghzanay. ‘Die zich niet meer senang voelen in een klassensituatie.’

Verwacht wordt dat het onderwijs deze problematiek oppakt en wellicht kan oplossen. Maar hoe je doe je dat als je als docent de vaardigheden daarvoor niet in huis hebt? Uiteindelijk gaat het om verbinding en nog eens verbinding, meent Aghzanay.

Lage verwachtingen

Praktijken die die verbinding juist niet tot stand brengen en de eigenwaarde van de student in een neerwaartse spiraal naar beneden laat gaan, komen veelvuldig voor. Een voorbeeld is lage verwachtingen hebben van een student. Ook uit de literatuur is bekend dat studenten daar op den duur in bevestigd worden door de houding van de docent. ‘We stellen deze studenten bijvoorbeeld minder vragen’ licht Aghzanay toe. ‘En als we ze vragen stellen, dan geven we ze minder bedenktijd. We zijn geneigd om heel snel, een andere student waar we wel hoge verwachtingen van hebben, te vragen om te helpen.’

Minder sociaal

‘We zijn ook minder sociaal’ vervolgt hij. ‘We proberen deze studenten vaker te ontwijken. Of zeggen tegen collega’s: “Ik snap niet dat die student hier überhaupt op school zit.” Deze houding heeft invloed op de eigen mindset en verwachtingen. Het is bijna onmogelijk om hoge verwachtingen te hebben van jezelf als anderen daar niet in geloven. Dat geldt overigens niet alleen voor studenten maar ook voor docenten.’

Drie vragen

Hoe breng je die verbinding met studenten dan wel tot stand? Interesse in de leefwereld van studenten, weten waar ze vandaan komen en welke ervaringen en tegenslagen ze hebben gevormd is essentieel, meent Aghzanay. Is dat niet een onmogelijke opgave voor docenten? Die hebben tenslotte al genoeg te doen. Volgens Aghzanay kan het wel en hoeft dat niet veel werk en tijd te kosten. ‘Met bepaalde opdrachten kun je er achter komen wie die studenten zijn en hoe je ze kunt triggeren’ legt hij uit. ‘Een van de opdrachten die ik zelf al jarenlang geef  in de eerste weken van het lesjaar, is het beantwoorden van drie vragen. Vraag een is: wie is een van de meest dierbare personen in je leven? Vraag twee: wat is een van de mooiste momenten tot nu toe geweest in je leven? En vraag drie: wat is een van de pijnlijkste momenten tot nu toe geweest in je leven?

Kwetsbaarheid

De antwoorden op deze vragen creëren een allesomvattend beeld van de student en helpen Aghzanay bij het voeren van persoonlijke gesprekken. Een voorwaarde is echter dat je als professional eerst zelf deze vragen beantwoord. ‘Want daardoor ontstaat kwetsbaarheid.’
Het antwoord op de eerste vraag zet hij bijvoorbeeld in om studenten een spiegel voor te houden en hen te vragen of de keuzes die ze maken leiden tot het trots maken of het teleurstellen van de dierbare persoon. ‘Daarmee raak je een persoonlijke snaar.’ Het antwoord op de laatste vraag geeft hem inzicht in (negatief) gedrag en welke gebeurtenissen hun blik op de wereld heeft veranderd.

Structuur en kaders

Naast aandacht voor de persoonlijkheid van de student en investeringen in de relatie zijn structuur en duidelijke kaders bieden gewenst. ‘Want studenten moeten natuurlijk wel wat leren.’ Aghzanay denkt dat, juist doordat hij zichzelf kwetsbaar opstelt en de studenten beter leert kennen, meer ruimte heeft om bepaalde eisen te stellen. Tijdens de presentatie zal Aghzanay dieper op het onderwerp ingaan. Ook onder meer de samenwerking binnen het team en het belang van een collectieve cultuur op de school zullen aan de orde komen.

Geschreven door Sigrid Starremans