Nederland kampt met een groot tekort aan OK-personeel. Momenteel wachten 150.000 mensen op een operatie, en de verwachting is dat er in 2028 een tekort zal zijn van 9 procent aan anesthesiemedewerkers en maar liefst 20 procent aan operatieassistenten. Het afschalen van zorg tijdens de coronapandemie en het huidige personeelstekort hebben geleid tot een vicieuze cirkel: minder zorg betekent minder opleidingsmogelijkheden, wat weer tot grotere tekorten leidt.
Simulatieonderwijs doorbreekt de vicieuze cirkel
Om deze cyclus te doorbreken, zetten ziekenhuizen steeds vaker simulatieonderwijs in. Het HagaZiekenhuis in Den Haag loopt hierin voorop. Anne Minkman en Stefanie van der Does, anesthesiemedewerkers in het HagaZiekenhuis, hebben al 11 praktische vaardigheden – ook wel EPA’s (entrustable professional activities) genoemd – vertaald naar simulatietrainingen. Deze trainingen maken het mogelijk om specifieke vaardigheden niet langer afhankelijk te laten zijn van patiëntenzorg.
“Voorheen moesten studenten wachten tot bepaalde situaties zich voordeden in de praktijk,” legt Anne uit. “Dankzij simulaties kunnen zij oefenen in een gecontroleerde omgeving, wat hun leerproces versnelt en het zelfvertrouwen vergroot.” Zo kunnen studenten bijvoorbeeld oefenen met perioperatieve zorg bij een keizersnede of het vervoeren van een patiënt met medische apparatuur.
DUTCH: landelijke samenwerking
Het belang van simulatieonderwijs wordt ook landelijk erkend. Binnen het programma DUTCH (Digital United Training Concepts for Healthcare), dat 48 miljoen euro steun ontvangt van de overheid, werken ziekenhuizen, opleidingsinstituten en bedrijven samen om 50 procent van de opleidingstijd in een gesimuleerde omgeving te laten plaatsvinden.
Praktijkvoorbeelden uit het HagaZiekenhuis
In het HagaZiekenhuis worden niet alleen individuele vaardigheden getraind, maar ook multidisciplinaire samenwerking. Tijdens een tweejaarlijkse grote simulatietraining oefenen teams van verschillende afdelingen medische handelingen en communicatieve vaardigheden in realistische scenario’s. Zo werd recent een scenario gesimuleerd waarin een jongen van 9, gespeeld door een geavanceerde pop, door een paard in zijn buik was getrapt. Medewerkers van de ambulance, SEH en OK oefenden samen de overdrachten en medische zorg.
“Het mooie van deze trainingen is dat ze plaatsvinden in een vertrouwde omgeving, maar dat er ook ruimte is om fouten te maken en daarvan te leren,” zegt anesthesioloog Tim van der Zwan. “Dat geeft ons inzichten die direct toepasbaar zijn in de praktijk.”
Technologie en de toekomst
Naast fysieke simulaties experimenteert het HagaZiekenhuis met VR en de HoloLens om vaardigheden te onderwijzen. Roeline de Beaufort, manager van de HagaAcademie & InnovatieLab, benadrukt dat digitalisering en virtualisatie essentieel zijn om het onderwijs toekomstbestendig te maken. “Met deze innovaties willen we meer zorgprofessionals opleiden en tegelijkertijd de kwaliteit van het onderwijs verhogen.”
Meer opleidingscapaciteit, betere zorg
De combinatie van simulatieonderwijs en technologie biedt een oplossing voor het personeelstekort en verhoogt tegelijkertijd de kwaliteit van de zorg. Studenten ontwikkelen meer zelfvertrouwen en zijn beter voorbereid op uitzonderlijke situaties. Initiatieven zoals DUTCH en de vooruitstrevende aanpak in het HagaZiekenhuis laten zien hoe innovatie in het onderwijs de zorgsector een stap vooruit kan brengen.
Veelgestelde vragen
1. Hoe helpt simulatieonderwijs bij het oplossen van personeelstekorten?
Simulatieonderwijs verkort de opleidingsduur door praktijkuren in gesimuleerde omgevingen aan te bieden. Dit vergroot de capaciteit om nieuwe zorgprofessionals op te leiden, zonder dat dit ten koste gaat van de patiëntenzorg.
2. Welke rol spelen technologieën zoals VR en de HoloLens in simulatieonderwijs?
Technologieën zoals Virtual Reality en de HoloLens creëren realistische trainingsscenario’s waarin studenten vaardigheden kunnen oefenen en verbeteren zonder risico voor patiënten.
3. Zijn simulatieopleidingen geschikt voor alle zorgprofessionals?
Ja, simulatieonderwijs kan worden aangepast aan verschillende niveaus en functies binnen de zorg, van basisvaardigheden tot hoogcomplexe handelingen, zoals anesthesiologische zorg.
