Vakanties zijn er om bij te komen. Voor docenten is het werk veel hollen en vliegen: inlezen in vakken, studentenbegeleiding, stagebezoeken, vergaderingen en mails en je ondertussen verhouden tot de dynamiek van continue verandering. ‘Het werken met studenten is geweldig. Dat is waarom ik docent ben geworden: ik wil mensen verder brengen’, vertelt theatermaker en docent Paulien Knol. ‘Tegelijkertijd kan de werkdruk hoog oplopen. De kunst is dan om je plezier, energie en bevlogenheid vast te houden. Alleen: hoe doe je dat?’

Altijd aanstaan

Tot 2019 werkte Knol voltijds als docent in het mbo. ‘Ik heb allerlei vakken gegeven op het gebied van omgangskunde: van psychologie en sociologie tot wet- en regelgeving in de zorg en van drama & muziek tot dementie. Maar ik moest ook altijd ‘aan’ staan. Al die extra taken, zoals studentenbegeleiding, verslagen schrijven en problemen oplossen, kostten veel tijd. Zeker omdat er ook steeds veranderingen op je af komen, door wijzigingen in beleid, methodieken of groepen. Ik kwam steeds vaker thuis met buikpijn.’

Werkgeluk

Paste het onderwijs geven nog wel bij haar? Met die vraag startte Knol een loopbaantraject. ‘Ik dacht: maar wat kan ik anders dan voor de klas staan? Totdat ik ontdekte dat ik het podium op wilde. Tijdens de middelbare school en in mijn studententijd deed ik dat en maakte ik ook zelf liedjes. Dat miste ik. Al snel zag ik het plaatje: ik wilde spreken over hoe je van werkdruk naar werkgeluk komt. Ik ben namelijk niet de enige: veel collega’s worstelen met het omvangrijke takenpakket. Zonde, want we hebben prachtig werk.’

Actueel en praktisch

Met een voorstelling vol praktische inzichten, tips, eigen gemaakte liedjes en muziek wilde Knol in 2020 van start. Maar de covid-pandemie gooide roet in het eten. Toch zat ze niet stil: ze bouwde aan een netwerk om haar voorstelling later te kunnen geven, startte de podcast De gelukkige docent en ondertussen stond ze ook weer één dag in de week voor de klas. ‘Dat was heel goed: ik had al meer dan twintig jaar ervaring in het onderwijs, maar dingen als online les geven kende ik nog niet. Dat soort zaken kon ik meteen verwerken in mijn voorstelling.’

Kauwgum

Inmiddels staat Knol overal in het land op podia. Voor groepen van dertig tot wel driehonderd docenten. Is er een valkuil die ze overal ziet terugkomen? ‘Jazeker: de gedachte dat we moeten voldoen aan alle protocollen, regels, targets en benchmarks die docenten en studenten worden opgelegd. Een voorbeeld: ik had een student die maar bij klantverkoop nog kauwgum in zijn mond had. Dat is echt een no go. Maar hij benoemde het zelf al. Ik dacht: dan begrijp je het en doe je dit nooit meer. Ik gaf hem een 9 – de eerste in zijn leven. Op zo’n moment weet ik meteen weer hoe betekenisvol je als docent kunt zijn.’

Train je dankbaarheid

De voorstelling van Paulien Knol zit vol concrete handvatten om meer regie te nemen. ‘Docenten weten wel dat het draait om een goede balans tussen energievreters en energiegevers. Maar met een bomvolle agenda en in de waan van de dag verlies je dat weleens uit het oog. Daarom gaan we hier van hoe dan? naar Doe dan!’, belooft ze. Of ik nog een tip heb die je morgen al kunt toepassen? Programmeer je brein opnieuw: als je ergens over wilt mopperen, bedenk dan waar je dankbaar voor bent. Dat klinkt zweverig, maar door je te focussen op wat goed is, bouw je veerkracht op om anders naar zaken te kijken. Geloof me: dat werkt echt!’

Meer Paulien?

Paulien is af en toe spreker op het congres Zorgonderwijsvernieuwers. Bekijk hier de actuele congres programma’s.

tekst: Naomi van Esschoten