Wat is de impact van smartphonegebruik op jongeren?

Jongeren brengen gemiddeld 6,5 uur per dag door op hun smartphone. Voor een kwart van hen ligt dit aantal zelfs boven de 8 uur. Onderzoek door promovendus Teun Siebers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) toont aan dat intensief gebruik van social media en game-apps de concentratie en slaap van jongeren negatief beïnvloedt. Deze bevindingen werpen een nieuw licht op de groeiende zorgen rondom het gebruik van smartphones onder jongeren, zeker nu scholen steeds vaker het beleid “smartphone in de kluis” hanteren.

De voordelen en nadelen van smartphonegebruik

Voordelen van smartphonegebruik:

• Smartphones bieden jongeren toegang tot informatie en communicatie, en kunnen een bron van ontspanning zijn.
• Educatieve apps en video’s kunnen helpen bij het leren en bieden mogelijkheden voor digitale vaardigheden.

Nadelen van intensief smartphonegebruik:

• Overmatig gebruik van social media leidt tot afleiding, vermindert het concentratievermogen en kan schoolprestaties negatief beïnvloeden.
• Het gebruik van game-apps en social media voor het slapengaan verstoort de nachtrust, wat kan leiden tot vermoeidheid en concentratieproblemen op school.

Onderzoeksbevindingen: De gevolgen voor concentratie en slaap

Het onderzoek van Siebers maakte gebruik van een tracking app op de smartphones van middelbare scholieren, waarmee de daadwerkelijke activiteiten op de telefoon werden gemeten. Dit leverde meer dan 750.000 activiteiten op, gecombineerd met 55.000 vragenlijsten, wat een gedetailleerd beeld gaf van het gebruikspatroon en de effecten op jongeren.

• Concentratieproblemen: Uit het onderzoek blijkt dat 82% van de jongeren sneller afgeleid is in de uren waarin ze veel social media gebruiken. Vooral het gefragmenteerde gebruik — het steeds kort kijken op de telefoon en deze vervolgens weer wegleggen — heeft een grote impact op de concentratie. Dit patroon leidt tot meer afleiding dan wanneer jongeren langer aaneengesloten op hun telefoon zitten.
• Slaapverstoring: Niet alle apps verstoren de slaap, maar vooral gamen en social media gebruik kort voor het slapengaan zorgen voor een slechtere nachtrust. Video-apps hebben een minder negatief effect, maar de interactie op social media en het spelen van games leiden tot langere periodes van wakker liggen.

Praktische toepassingen voor docenten

Wat kunnen docenten doen om jongeren te ondersteunen bij het reguleren van smartphonegebruik?

• Bewustwording creëren: Leg de impact van smartphonegebruik uit aan jongeren, met nadruk op de gevolgen voor concentratie en slaap. Gebruik het onderzoek van Siebers als leidraad om dit te onderbouwen.
• Regels op school: Het invoeren van een ‘smartphonekluis’ tijdens de les kan helpen om afleiding te verminderen. Dit geeft jongeren de kans zich beter te concentreren op het schoolwerk.
• Zelfregulatie stimuleren: Help jongeren vaardigheden te ontwikkelen om zelf hun smartphonegebruik te reguleren. Dit kan bijvoorbeeld door ze uit te dagen een “digitale detox” te proberen of door ze tips te geven voor het verminderen van schermtijd voor het slapengaan.

Voorbeeld uit de praktijk

Een middelbare school in Amsterdam heeft recent het beleid “smartphone in de kluis” ingevoerd. In de eerste maanden na de invoering merkten docenten al een significante verbetering in de concentratie van leerlingen. De school koppelde dit aan een bewustwordingscampagne waarin jongeren uitleg kregen over de invloed van smartphonegebruik op hun slaap en concentratie. De meeste leerlingen gaven na enkele weken aan dat ze minder vaak op hun telefoon keken tijdens pauzes en dat ze zich beter konden concentreren tijdens de lessen.